Zapalenie żołądka I Dwunastnicy - Przyczyny, Objawy I Leczenie

2024 Autor: Josephine Shorter | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2024-01-07 17:51

Przyczyny i objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy

Co to jest zapalenie żołądka i dwunastnicy?

Zapalenie żołądka i dwunastnicy to zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. W rzeczywistości jest to cięższa postać zapalenia żołądka, w której patologiczny proces przechodzi na podstawowy narząd - dwunastnicę, która jest obarczona zaostrzeniem zaburzeń trawiennych.

Najczęściej zapalenie żołądka i dwunastnicy rozpoznaje się w grupie wiekowej 30-35 lat, a jego objawy są bardziej podobne do objawów choroby wrzodowej niż zapalenia żołądka.

Zapalenie żołądka i dwunastnicy dzieli się na ostry (krótkotrwały, niedawno pojawiający się silny ból) i przewlekły (systematyczny ból w górnej części brzucha). W przewlekłym zapaleniu żołądka i dwunastnicy dochodzi do naruszeń na dużą skalę funkcji wydzielniczych i motorycznych, po których następuje całkowita przebudowa błony śluzowej żołądka.

Zadowolony:

• Czym różni się zapalenie żołądka i dwunastnicy od zapalenia żołądka?
• Przyczyny zapalenia żołądka i dwunastnicy
• Objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy
• Formy zapalenia żołądka i dwunastnicy
• Metody diagnostyczne
• Leczenie zapalenia żołądka i dwunastnicy
• Co zaleca się jeść przy zapaleniu żołądka i dwunastnicy?
• Lista leków stosowanych w leczeniu zapalenia żołądka i dwunastnicy

Czym różni się zapalenie żołądka i dwunastnicy od zapalenia żołądka?

Nie ma znaczących różnic między tymi patologiami: zarówno zapalenie żołądka, jak i zapalenie żołądka i dwunastnicy są chorobami zapalnymi przewodu żołądkowo-jelitowego. Jedyna różnica polega na tym, że w zapaleniu żołądka i dwunastnicy obszar uszkodzeń błony śluzowej jest szerszy niż w zapaleniu żołądka, obejmuje również dwunastnicę. Możliwą przyczyną rozwoju zapalenia żołądka i dwunastnicy, zapalenia żołądka i wrzodów żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Diagnoza i schemat leczenia tych chorób praktycznie nie różnią się od siebie.

Przyczyny zapalenia żołądka i dwunastnicy

Istnieją endogenne i egzogenne przyczyny rozwoju zapalenia żołądka i dwunastnicy. Wraz ze zwiększoną produkcją kwasu i niskim wytwarzaniem śluzu rozwija się naruszenie hormonalnej regulacji wydzielania, rozwija się endogenne zapalenie żołądka i dwunastnicy. Ponadto choroby wątroby i dróg żółciowych, nieprawidłowe działanie układu hormonalnego mogą powodować rozwój zapalenia żołądka i dwunastnicy.

Egzogenne czynniki rozwojowe obejmują czynniki fizyczne - na przykład używanie pikantnych, zimnych lub gorących potraw, narażenie na chemikalia (pestycydy). Ważna jest również penetracja bakterii Helicobacter pylori do przewodu pokarmowego.

Główne przyczyny zapalenia żołądka i dwunastnicy to:

• Chude lub bardzo tłuste i pikantne jedzenie;
• Nieprzestrzeganie przyjmowania pokarmu, sucha karma;
• Różne stresy, presja psychiczna;
• Zakażenie Helicobacter pylori;
• Infekcje, które rozwijają się w jamie ustnej i gardle;
• Ostatnio zauważono, że przyczyną powierzchownego zapalenia żołądka i dwunastnicy może być genetyczna predyspozycja do takich chorób.

Ponadto istnieją ostre i przewlekłe postacie zapalenia żołądka i dwunastnicy, gdy okresy remisji przeplatają się z zaostrzeniami.

Przyczyny rozwoju ostrej postaci zapalenia żołądka i dwunastnicy:

• Toksyczne działanie chemikaliów i zepsutej żywności, podrażnienie błony śluzowej żołądka i jelit;
• Stosowanie ostrych przypraw i przypraw;
• Wysokie stężenie pozostałości pestycydów w żywności;
• Powikłania infekcji jelitowych i przewlekłych chorób somatycznych;
• Zwiększona produkcja kwasu solnego w żołądku w połączeniu ze zmniejszeniem właściwości ochronnych błony śluzowej, postępując na tle stresu i naruszenia diety.

Około 65-70% przypadków zapalenia żołądka i dwunastnicy to przewlekła postać patologii.

Przyczyny przewlekłego zapalenia żołądka i dwunastnicy:

• Dziedziczność;
• Zakażenie Helicobacter pylori;
• Powikłanie ostrego zapalenia żołądka i dwunastnicy;
• Pozostań w trybie ciągłego stresu;
• Niedożywienie z niedoborem białka, witamin i minerałów;
• Naruszenie diety;
• Choroby innych narządów przewodu pokarmowego (jelita, trzustka, woreczek żółciowy);
• Powikłania chorób somatycznych (patologie autoimmunologiczne i endokrynologiczne, choroby krwi, niewydolność wątroby i nerek);
• Skutki uboczne leków (NLPZ, glikokortykosteroidy) na tle długotrwałego stosowania;
• Palenie i alkoholizm.

Każdy przypadek zapalenia żołądka i dwunastnicy może mieć nie jeden, ale kilka przyczyn jego pojawienia się. Kilkadziesiąt lat temu, po odkryciu w 1983 roku bakterii Helicobacter pylori, radykalnie zmieniły się podejścia do określenia etiologii tej choroby.

Wici aktywnych szczepów bakterii chorobotwórczych mogą przenikać przez uszkodzony nabłonek błony śluzowej żołądka i jelit, a zawarte w niej enzymy rozkładają białka błonowe. Ureaza wydzielana przez Helicobacter pylori zaburza mikrokrążenie w tkankach przewodu pokarmowego, jony kwasu solnego uszkadzają naczynia włosowate naczyń krwionośnych żołądka i jelit. Wszystkie te aspekty przyczyniają się do rozwoju stanu zapalnego.

Zwykle bakteria znajduje się w przewodzie pokarmowym prawie każdej osoby, docierając tam w dzieciństwie.

Helicobacter pylori wykazuje swoją destrukcyjną funkcję dzięki połączeniu następujących czynników:

• Naruszenie nerwowej i hormonalnej regulacji funkcji przewodu żołądkowo-jelitowego;
• Zwiększona kwaśność soku żołądkowego i upośledzona produkcja śluzu;
• Zakłócenie równowagi systemu AKUD, który wytwarza substancje biologicznie czynne i hormony;
• Naruszenie funkcji regeneracyjnych błony śluzowej żołądka i jelit.

Objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy

Objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy u dzieci i dorosłych różnią się, ale w rezultacie choroba zawsze prowadzi do złożonego uszkodzenia przewodu żołądkowo-jelitowego. Wynika to z faktu, że dwunastnica wytwarza hormony, które mają znaczący wpływ na czynności wydzielnicze i ewakuacyjne pozostałych narządów układu pokarmowego. W wyniku postępu choroby cierpi żołądek, trzustka i drogi żółciowe. Najczęściej w przypadku przewlekłego zapalenia żołądka i dwunastnicy osoba odczuwa bolesne skurcze w okolicy nadbrzusza. Częste krztuszenie się i regularna zgaga zaczynają przeszkadzać.

Możliwe jest zdiagnozowanie zapalenia żołądka i dwunastnicy, jeśli dana osoba straci na wadze, ma wyraźną bladość skóry, ból przy palpacji brzucha, żółtawą płytkę nazębną na języku i odciski zębów na wewnętrznej bocznej powierzchni policzków. U dzieci objawy są wyraźniejsze. Ponadto dziecko zaczyna cierpieć na zaburzenia autonomiczne i emocjonalne.

Obraz kliniczny choroby zależy od fazy, w której się znajduje - remisji lub zaostrzenia. W fazie remisji obraz jest bardzo żywy, pacjent odczuwa intensywny ból przez 10-14 dni. Przy niepełnej remisji ból nie przeszkadza, odczuwa się zaburzenia trawienia, zgagę, wzdęcia i ociężałość. Podczas całkowitej remisji pacjent nie martwi się o nic, objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy są wykrywane podczas badania endoskopowego.

Obraz kliniczny zapalenia żołądka i dwunastnicy jest podobny do objawów wrzodu dwunastnicy: ból, zespół dyspeptyczny i astenowegetatywny.

Zespół bólu

Dorośli cierpiący na przewlekłe zapalenie żołądka i dwunastnicy odczuwają ból w górnej części brzucha, w projekcji żołądka i dwunastnicy, dzieci do lat 10 - w splocie słonecznym i pępku.

Ból jest zwykle związany z jedzeniem:

• „Bóle głodowe” - odczuwane rano na czczo znikają po śniadaniu;
• „Bóle nocne” - pojawiają się w czasie snu, 4-5 godzin po ostatnim posiłku, ustępują po jedzeniu;
• „Bóle późne” - odczuwalne po 1-3 godzinach po jedzeniu w wyniku przedostania się bryły pokarmu do dwunastnicy.

Jeśli stan zapalny jest zlokalizowany w jelitach, odczuwalne będą bóle „nocne” i „głodne”. Przy przeważającym uszkodzeniu żołądka pacjent odczuwa „późny” ból. Inna kombinacja zespołów bólowych praktycznie nie występuje.

Ból może być związany ze stresem psycho-emocjonalnym lub fizycznym, a nie z jedzeniem. Czas trwania bólu jest inny - od kilku minut do 2-3 godzin z rzędu. Jeśli aby wyeliminować bóle „głodne” wystarczy coś zjeść, wtedy bóle „późne” są eliminowane znacznie dłużej i trudniej.

Zespół dyspeptyczny

W przypadku zapalenia żołądka i dwunastnicy często występują zaburzenia trawienia związane z zaburzeniami funkcji motorycznej żołądka i jelit. W rezultacie pokarm zbyt długo utrzymuje się w żołądku i nie dostaje się do jelita cienkiego w odpowiednim czasie.

Kompleks objawów zespołu dyspeptycznego:

• Uczucie ciężkości i wzdęcia żołądka;
• Zgaga;
• Odbijanie;
• Szybkie nasycenie;
• Goryczka w ustach;
• Wzdęcia, wzdęcia;
• Naprzemienne zaparcia i biegunka;
• Nudności, rzadziej wymioty;
• Zespół poślizgu to wypróżnienie bezpośrednio po jedzeniu, często rozpoznawane u dzieci.

Biegunka jest charakterystyczna dla zapalenia żołądka, zaparcia - z procesem zapalnym w dwunastnicy. Wzdęcia częściej występują na tle połączenia zapalenia żołądka i dwunastnicy i zapalenia trzustki.

U dzieci cierpiących na zapalenie żołądka i dwunastnicy o wysokiej kwasowości stwierdza się zwiększoną potliwość.

Zespół astenowegetatywny

Najsilniej objawia się silnym bólem i zespołem dyspeptycznym.

Typowe znaki:

• Labilność emocjonalna;
• Zmęczenie;
• Słabość;
• Letarg;
• Obfite pocenie się kończyn;
• Rzadki puls (poniżej 50 uderzeń na minutę);
• Niskie ciśnienie krwi;
• Czerwony dermografizm - pojawienie się czerwonych plam na skórze z silnym naciskiem na nią, które pozostają widoczne przez pół godziny.

Formy zapalenia żołądka i dwunastnicy

Podstawą do wyizolowania postaci choroby jest nasilenie procesów zapalnych zachodzących w błonie śluzowej.

Rodzaje zapalenia żołądka i dwunastnicy:

• Powierzchowne - obrzęk i zgrubienie fałdów błony śluzowej pojawia się w ostrym okresie;
• Przerostowe - na tle obrzękłych i zgrubiałych błon śluzowych rozpoznaje się przekrwienie, biały nalot, małe punktowe krwotoki;
• Mieszane - symptomatologia jest podobna do objawów przerostowego zapalenia żołądka, ale ma jaśniejszy obraz kliniczny, ponadto zaniki błony śluzowej z powodu złego odżywiania, jej fałdy spłaszczają się;
• Erosive - poprzedza rozwój wrzodu, na błonie śluzowej występuje wiele nadżerek pokrytych śluzem i warstwą blaszki włóknistej.

Klasyfikacja zapalenia żołądka i dwunastnicy według stopnia kwasowości:

• Ze zwiększoną funkcją wydzielniczą (diagnozowaną częściej niż inne);
• Z normalną funkcją wydzielniczą;
• Z obniżoną funkcją wydzielniczą (towarzyszy rakowi żołądka).

Do 40% przypadków choroby może mieć nietypowe objawy, przebiegać bezobjawowo. Obraz kliniczny może nie pokrywać się nasileniem objawów ze zmianami w przewodzie pokarmowym.

Metody diagnostyczne

Gastroenterolog może zdiagnozować zapalenie żołądka i dwunastnicy poprzez wykonanie badania lub niezbędnych badań: ezofagogastroduodenoskopii, jeśli to konieczne, z biopsją błony śluzowej żołądka.

Konieczne jest również przeprowadzenie badania wydzielania żołądka - pH-metrii żołądka i dwunastnicy. Na podstawie wyników tych analiz można określić, jaką postać ma zapalenie żołądka i dwunastnicy - ze zwiększoną lub zmniejszoną kwasowością i odpowiednio przepisać prawidłowe leczenie.

Nowoczesne metody diagnozowania zapalenia żołądka i dwunastnicy:

• Fibroesophagogastroduodenoscopy (FEGDS) to dokładna i pouczająca metoda badania endoskopowego żołądka i dwunastnicy za pomocą endoskopu, pozwalająca na ocenę ciężkości i charakteru uszkodzenia, postaci zapalenia żołądka i dwunastnicy.
• Badanie morfologiczne tkanek błony śluzowej pobrane podczas FEGDS - przeprowadzane pod mikroskopem na poziomie komórkowym, pozwala zdiagnozować postać i cechy choroby.
• Badanie rentgenowskie żołądka i dwunastnicy z kontrastem - metoda jest mniej pouczająca niż FEGDS, rzadko stosowana.
• PH-metria żołądkowa - pomiar kwasowości soku żołądkowego za pomocą elektrod wprowadzanych do żołądka, pomaga określić schemat leczenia.
• Dwuczęstotliwościowy pomiar impedancji żołądka - mierzy aktywność gruczołów wytwarzających kwas solny, precyzyjnie określa kwasowość soku żołądkowego.
• USG żołądka i jelit jest metodą nieinformacyjną, która pozwala określić pośrednie objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy.

„Złotym standardem” diagnostyki choroby jest endoskopia żołądka i dwunastnicy, dodatkowym badaniem informacyjnym jest pomiar kwaśności soku żołądkowego.

Leczenie zapalenia żołądka i dwunastnicy

Główne metody leczenia choroby to terapia dietetyczna połączona z lekami. Metody dodatkowe - psychoterapia, fizjoterapia, zabiegi naprawcze.

Leczenie dietetyczne:

• Dieta nr 1 - z zaostrzeniami przewlekłego zapalenia żołądka i dwunastnicy na tle zwiększonej lub normalnej kwasowości;
• Dieta numer 2 - z zaostrzeniami na tle niskiej kwasowości;
• Dieta numer 15 - z remisjami na tle normalnego zdrowia;
• Dieta numer 3 - na zaparcia na tle remisji;
• Dieta numer 4 - z biegunką w remisji.

Schemat leczenia choroby zależy od etiologii zapalenia żołądka i dwunastnicy. Tak więc po wykryciu Helicobacter pylori przepisuje się antybiotyki, przy braku bakterii w żołądku nie stosuje się środków przeciwbakteryjnych.

Głównymi lekami w schemacie leczenia choroby są leki przeciwwydzielnicze (inhibitory pompy protonowej, blokery H2-histaminy i antagoniści receptora M1), które zmniejszają wytwarzanie kwasu solnego i kwaśność soku żołądkowego. Najskuteczniejszymi inhibitorami pompy protonowej, następne są blokery H2-histaminy. Obecnie rzadko stosuje się najmniej skutecznych antagonistów receptorów M1.

Jeśli kwasowość soku żołądkowego jest obniżona, zwiększa się ją poprzez stymulację produkcji kwasu solnego lekami Limontar, Plantaglucid, wywar z dzikiej róży, sok z kiszonej kapusty.

W zapobieganiu i eliminacji zgagi stosuje się leki zobojętniające sok żołądkowy, przy wymiotach, biegunkach i wzdęciach, leki z grupy prokinetyki, które stymulują przemieszczanie się pokarmu z żołądka do jelit.

Gastroprotektory przyspieszają regenerację błony śluzowej żołądka i wrzodu dwunastnicy. Sprzyjają wytwarzaniu śluzu, który chroni ściany żołądka przed agresywnym działaniem kwasu solnego i przywraca strukturę błony śluzowej. Gastroprotectors łagodzą ból, eliminują zgagę. W przypadku skurczów i silnego bólu z zapaleniem żołądka i dwunastnicy stosuje się leki z grupy leków przeciwskurczowych.

Terapia choroby trwa średnio 8-10 tygodni, w krótszym okresie nie będzie możliwe osiągnięcie stabilnej remisji. Nie należy przerywać leczenia nawet po ustąpieniu głównych objawów, należy je dokończyć. W razie potrzeby stosuje się środki objawowe - obecność biegunki, zaparcia, uczucie ciężkości w jamie brzusznej, zgaga, ból. Jeśli nie ma wyraźnych objawów, stosuje się tylko leki zobojętniające i przeciwwydzielnicze.

W leczeniu łagodnej postaci choroby wystarczy jeden kurs, w ciężkich przypadkach stosuje się kilka kursów. Pomiędzy nimi robi się 2-5-miesięczną przerwę, po czym zabieg powtarza się. Częstotliwość kursów terapeutycznych ustala lekarz prowadzący.

Metody fizjoterapii:

• Elektroforeza z nowokainą, papaweryną, siarczanem cynku - stosowana do zaostrzeń;
• Podczas remisji stosowane są aplikacje błotne, parafina, ozokeryt.

Psychoterapia niweluje skutki stresu, przeciążenia nerwowego, zaburzeń psycho-emocjonalnych.

Co zaleca się jeść przy zapaleniu żołądka i dwunastnicy?

• Zupy gotowane na bulionach warzywnych, grzybowych, rybnych, przecierowe;
• Chude mięso (posiekane, pieczone) gotowany kurczak;
• Kotlety gotowane na parze, duszone, smażone, ale bez grubej skórki;
• Szynka niskotłuszczowa;
• Gotowana ryba, posiekany niskotłuszczowy śledź, namoczony;
• Mleko (jeśli nie ma biegunki), masło, kefir, zsiadłe mleko, śmietana, kwaśna śmietana, świeży bezkwasowy twarożek, nieostry;
• Jajka na miękko, omlet;
• Owsianka gotowana lub tłuczona (kasza gryczana, kasza manna, ryż);
• Dania mączne: czerstwy biały, szary chleb, niegotowane krakersy (z wyłączeniem pieczenia);
• Warzywa, owoce nie są kwaśne;
• Soki warzywne i owocowe;
• Słaba herbata, kawa, kakao na wodzie z mlekiem.

Lista leków stosowanych w leczeniu zapalenia żołądka i dwunastnicy

Nowoczesne leki zawarte w schemacie leczenia zapalenia żołądka i dwunastnicy:

• Środki przeciwbakteryjne mające na celu wyeliminowanie bakterii Helicobacter pylori - Amoksycylina, Metronidazol, Klarytromycyna, stosowane do normalnego lub zwiększonego wydzielania soku żołądkowego;
• Leki neutralizujące działanie lizolecytyny i kwasów żółciowych w przypadku choroby, która pojawiła się na tle długotrwałego stosowania NLPZ - Cholestyramina, Magalfil-800;
• Leki stymulujące ruch bryłek pokarmowych w żołądku i jelitach - Cerucal, Motilium, Metoclopramide, Raglan, są stosowane przy objawach takich jak wymioty, biegunka, uczucie ciężkości w żołądku;
• Leki o działaniu przeciwwydzielniczym zmniejszające kwasowość soku żołądkowego - inhibitory pompy protonowej: Omez, Omeprazol, Losec, Pariet, Helol, Lanzal, Nexium, Gastrozol, antagoniści receptorów cholinergicznych M1: Piren, Pirenzelina, Gastrozem, blokery receptora histaminowego H2: Ranacitol, Nizatydyna, Kvamatel, roksatydyna, famotydyna;
• Środki zwiększające kwasowość soku żołądkowego - Limontar, Plantaglucid, sok pomidorowy i kiszony, wywar z dzikiej róży;
• Leki zobojętniające sok żołądkowy zmniejszające ból, chroniące błonę śluzową żołądka i jelit przed uszkodzeniem - Almagel, Vikalin, Vikair, Maalox, Fosfalugel, Alumag, Topalkan, Gastrofarm, Tisacid, Rutacid, Gastal, Gelusil, Megalak, Daidzhin;
• Prostaglandyny do obniżania kwaśności soku żołądkowego u dorosłych - Misoprostol;
• Gastroprotectors do regeneracji błony śluzowej żołądka - Actovegin, Likviriton, Sucralfat, Biogastron, Solcoseryl, Dalargin, Venter, Carbenoxolone, olej z dzikiej róży, olej z rokitnika zwyczajnego;
• Preparaty bizmutu zmniejszające stany zapalne i wzmacniające ochronę błony śluzowej żołądka - De-Nol, Peptobismol, Novobismol;
• Leki przeciwskurczowe do łagodzenia zespołu bólowego - No-Shpa, Galidor, Papaverin, Platifillin, Buscopan, Gastrocepin;
• Środki do terapii zastępczej w połączeniu zapalenia żołądka i dwunastnicy z patologią trzustki - Abomin, Pentisal, Mezim, Creon, Pankreatyna, Panzinorm.

Jeśli pojawią się objawy zapalenia żołądka i dwunastnicy, należy skonsultować się z gastroenterologiem w celu diagnozy i leczenia. Ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza pomoże szybko poradzić sobie z chorobą.

Autor artykułu: Gorshenina Elena Ivanovna | Gastroenterolog

Wykształcenie: Dyplom ze specjalności „Medycyna ogólna” uzyskany na Rosyjskim Państwowym Uniwersytecie Medycznym im N. I. Pirogova (2005). Studia podyplomowe na specjalności „Gastroenterologia” - centrum medyczno-dydaktyczne.